Jak należy postępować? Czy wszystko da się kupić za pieniądze? Co robić, żeby dobrze nam się żyło? Amerykański filozof rynku i prawa Michael J. Sandel wygłosił wykład na Politechnice Wrocławskiej
- W Polsce jestem drugi raz. Cieszę się, że przyjechałem właśnie teraz, kiedy świętujecie 25-lecie demokracji – zaczął wykładowca Uniwersytetu Harvarda. – Jeżdżę po świecie i wszędzie, gdzie rozmawiam z ludźmi, obserwuję brak zaufania do polityków. Widzę, że potrzebna jest publiczna debata o systemie, w którym żyjemy, rozmowa o tym, co robić, aby żyło nam się lepiej.
- Ulegliśmy cichej rewolucji, podczas której zamiast mieć gospodarkę rynkową, staliśmy się rynkowym społeczeństwem. Co to oznacza? - profesor Sandel zachęcił uczestników spotkania do rozmowy, stawiając konkretne przykłady-zagadki. – Wyobraźmy sobie taką sytuację. W sklepie z łopatami normalna cena za sztukę wynosi 10 dolarów. Nagle spada duży śnieg i właściciel sklepu podnosi cenę łopat do 20 dolarów. Czy to jest uczciwe? Kto uważa, że „tak”, a kto, że „nie”? Słuchacze głosowali podnosząc ręce. Pół sali było „za”, pół ”przeciw”. Potem profesor prosił o argumenty.
Paulina: - Oczywiście, że nie jest to uczciwe. Przecież nie mamy wpływu na pogodę, dlaczego mamy za to więcej płacić.
Wiktor: - Ale przecież tak działa rynek, właściciel ma towar, który nagle stał cię potrzebny, jest monopolistą, to może podnosić cenę, jak mu się podoba. A kto ma więcej pieniędzy, ten zasługuje na lepszy dostęp do towaru.
Profesor Sandler: - To zmieńmy przykład. Przez miasteczko przechodzi kataklizm. Cena butelki wody w sklepach drastycznie wzrasta. Czy to jest moralnie dopuszczalne? - Zdecydowana większość na sali uważała, że nie.
Profesor przytaczał wiele przykładów z życia wziętych, które budzą, bądź powinny budzić, wątpliwości etyczne. – W kilku amerykańskich szkołach wprowadzono projekt, w którym płacono uczniom za przeczytane książki i dobrze zdane testy. Co o tym sądzicie? Czy takie działania przyniosły oczekiwany efekt?
Amerykański myśliciel w trakcie wykładu poruszał też takie kwestie jak odpowiedzialność społeczna, ślepa wiara w wartość wolnego rynku, liberalizm czy moralność w gospodarce.
- Profesora świetnie się słucha, chociaż przyznam, że spodziewałam się czegoś więcej. Większość z tego, o czym dzisiaj mówił, widziałam już w internecie, ale i tak nie żałuję, że przyszłam – przyznała jedna ze studentek po spotkaniu.
Profesor Michael Sandel od ponad 20 lat uczy studentów na Uniwersytecie Harvarda. Ogromny rozgłos zyskał dzięki swojemu cyklowi wykładów: „Sprawiedliwość. Jak należy postępować”. Wysłuchały ich tysiące studentów, a telewizje PBS, BBC i japońska NHK postanowiły emitować je na swojej antenie. Można je obejrzeć tutaj. Do Polski przyjechał na zaproszenie wydawnictwa Kurhaus Publishing w związku z promocją jego najnowszej książki „Przeciwko udoskonalaniu człowieka”.
Organizatorami spotkania na Politechnice Wrocławskiej (w Strefie Kultury Studenckiej) było Studium Nauk Humanistycznych i Społecznych PWr oraz Papieski Wydział Teologiczny.
ISZ
|