Historycy architektury i archeolodzy – badacze średniowiecznych miast spotkali się we wrocławskim Arsenale, by rozmawiać o najstarszych ceglanych budowlach z Polski, Czech, Moraw i Węgier. Współorganizatorem konferencji jest Politechnika WrocławskaProfesor arch.
Małgorzata Chorowska z Wydziału Architektury PWr: - Inicjatywa FUMA - Forum Urbes Medii Aevi - wyszła ze strony kolegów czeskich, badaczy archeologii z ARCHAIA Brno. Chodziło o to, by spotykać się co roku i omawiać nowe badania dotyczące archeologii miast naszych regionów. Każdego roku na FUMIE porusza się kompleksowo jakiś wybrany temat. Poprzednie edycje były poświęcone zabudowie mieszczańskiej, kamienicom, murom obronnym, zamkom miejskim, oczywiście także kwestiom urbanistycznym. W tym roku tematem przewodnim jest cegła i budowle ceglane.
Początkowo w FUMIE było trzech partnerów: Czesi, Słowacy i Austriacy. - Po pewnym czasie Austriacy się wycofali i wtedy padło pytanie skierowane do Politechniki Wrocławskiej i Uniwersytetu Wrocławskiego, czy strona polska chciałaby się włączyć w tę inicjatywę. No i właśnie dzisiejsza konferencja, po raz pierwszy z polskim udziałem i w Polsce, odbywa się we Wrocławiu – dodaje profesor Chorowska. - Jesteśmy tu niemal wyłącznie w słowiańskim gronie: Polacy, Czesi, Słowacy i jeden kolega z Węgier. Organizatorzy tegorocznego spotkania to badacze średniowiecznej architektury z Politechniki Wrocławskiej i archeolodzy z Uniwersytetu Wrocławskiego. Ostatnio nasze badania prowadzimy w coraz bardziej interdyscyplinarnych zespołach.
- Cieszę się, że po raz pierwszy FUMA odbywa się na Dolnym Śląsku. Nasze losy przez wieki były związane i choć się rozeszły w zeszłym stuleciu, mam nadzieję, że te spotkania będą platformą, która połączy nasze badania architektury – mówił
Marek Peška ze stowarzyszenia ARCHAIA Brno.
Konferencyjne prelekcje wygłaszane są po angielsku, polsku, czesku i słowacku.
Wykład rozpoczynający przedstawili
Małgorzata Chorowska i
Mariusz Caban (PWr) na temat pochodzenia ceglanej architektury na Śląsku. Omówili najstarszą ceglaną budowlę – cysterski kościół w Lubiążu, ufundowany przez księcia Bolesława Wysokiego w 1175 roku. Był wybudowany z cegieł pochodzenia lombardzkiego, które zastąpiły małe cegły, zwane bizantyjskimi, czasami spotykane w budowlach romańskich Wrocławia. Wyższe cegły lombardzkie przywędrowały na Śląsk z Saksonii dzięki zakonom cysterskim lub norbertańskim warsztatom budowlanym. Po kościele w Lubiążu pojawiały się kolejno następne wczesne budowle ceglane: 18-boczna rotunda zamku we Wrocławiu (ostatnie ćwierćwiecze XII wieku), wschodnie skrzydło klasztoru na Ołbinie we Wrocławiu (przełom XII i XIII wieku), cysterski kościół w Trzebnicy (1202-1218), kościół św. Idziego na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu (1219), mury obronne zamku w Opolu (1228), zamek w Legnicy (pierwsze ćwierćwiecze XIII w.), kolegiata w Głogowie (z tego samego okresu).
- Badania składu cegieł i zapraw tynkarskich prowadziłam w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki, który udało mi się uzyskać dwa lata temu – wyjaśnia profesor Małgorzata Chorowska. - Był to grant na badania warsztatu budowlanego w kontekście najstarszych trzech zamków na Dolnym Śląsku: wrocławskiego, legnickiego i wleńskiego, z czego dwa pierwsze są ceglane. Chciałam w badaniach stworzyć bazę do datowania budowli. Dotychczas takie badania były prowadzone „na oko”, na podstawie zebranych doświadczeń naukowców. Chodziło mi o to, żeby takie przypuszczenia móc potwierdzić badaniami petrograficznymi i mineralogicznymi. Na naszym wydziale jest laboratorium, które takie badania wykonuje. Dzięki nim mamy podstawę naukową i bazę do porównań. Potem archeolog da nam tylko próbki materiału i będziemy mogli stwierdzić, z jakiego okresu pochodzą. Ale żeby do tego doszło, trzeba tę bazę najpierw zgromadzić.
W kolejnych referatach omówiono m. in.: średniowieczne techniki ceramiczne na przykładach znalezionych w kościele dominikanów w Krakowie (
Anna Bojęś-Białasik, Politechnika Krakowska i
Dariusz Niemiec, Uniwersytet Jagielloński), początki murowanej architektury miejskiej w Poznaniu w zabudowie rynku (
Janusz Pietrzak, Uniwersytet Łódzki i
Piotr Wawrzyniak, Pracownia Archeologiczno-Konserwatorska Alina Jaszewska,
Poznań), rozwój średniowiecznej architektury ceglanej w Trnavie (
Jaroslava Žuffová, Bratysława).
Organizatorami konferencji są: ARCHAIA Brno, Politechnika Wrocławska, Uniwersytet Wrocławski, Muzeum Miejskie Wrocławia, Urząd ds. Zabytków Republiki Słowacji i Muzeum Historyczne Budapesztu.
km