|
Życie i praca prof. Przemysława Mastalerza miały decydujący wpływ na to, jak mdzisiaj wygląda Wydział Chemiczny Politechniki Wrocławskiej – odcisnął na nim wyraźne piętno. Mimo że 18 listopada 2011 r. odszedł od nas, pozostał w swoich ideach, zainicjowanej dydaktyce, w swoich uczniach i ich wspomnieniach.
Profesor Przemysław Mastalerz urodził się 8 listopada 1925 r. W 1951 r. ukończył studia na Wydziale Mat-Fiz-Chem Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej. Po studiach podjął pracę na wrocławskiej Akademii Medycznej, a po dwóch latach wrócił na naszą uczelnię. Tu pracował dwa lata i przeniósł się do Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN, gdzie pracował do roku 1962, kiedy to znowu powrócił na Politechnikę. Po stażu na Uniwersytecie Kalifornijskim w San Francisco, który odbył w 1961 r., zafascynowany amerykańskim stylem uprawiania nauki, usiłował wdrożyć jak najwięcej z jego elementów w siermiężnej komunistycznej rzeczywistości – i to Mu się udawało!
Profesor był niezwykłą osobowością i wielkim erudytą, co demonstrowało się Jego ciekawością otaczającego świata, głęboką wiedzą z rożnych dziedzin, zdolnością do formułowania nowatorskich projektów badawczych i niezwykłą łatwością kreowania osobowości swoich uczniów. Ta ciekawość świata i szerokie zainteresowania pozwoliły Mu na podejmowanie przeróżnych wyzwań naukowych
i technologicznych. O ile Jego prace z zakresu chemii i biologii aminofosfonianów i fosfonopeptydów są znane i cenione przez środowisko naukowe całego świata, o tyle mniej popularne są Jego badania nad chemią i biochemią rzepaku czy opracowania procesów technologicznych wytwarzania niektórych leków dla Instytutu Antybiotyków w Warszawie. Napisał też dwa cenione podręczniki akademickie – jeden dotyczący mechanizmów reakcji chemicznych wydany w 1970 r., a drugi chemii organicznej w roku 1984 – oba były dużym sukcesem wydawniczym.
Prof. Przemysław Mastalerz opublikował ponad 150 prac naukowych, które są cytowane ponad 1500 razy w literaturze światowej. Był jednym z pierwszych profesorów Politechniki, który uzyskał ponad tysiąc cytowań swoich prac.
Bez żadnej wątpliwości jest On twórcą wrocławskiej szkoły chemii i biologii związków fosforoorganicznych. Szkoła ta była o tyle nietypowa w polskiej rzeczywistości, że w znacznej mierze tworzyły ją osoby, które doktoryzowały się w innych laboratoriach, osoby, które przyciągała klasa, uczciwość i otwartość Profesora. Wszyscy oni mówili do Niego „Szefie”. Siedmiu spośród Jego mniej lub bardziej formalnych wychowanków jest profesorami wyższych uczelni. Profesor dochował się już drugiego pokolenia uczonych, w tym trzech samodzielnych nauczycieli akademickich w kraju i po jednym w USA i Australii. Można ich nazwać Jego naukowymi wnukami. Profesor był promotorem
dziesięciu doktorantów – trzech z nich jest już profesorami, a czterech wyemigrowało do USA. To On nauczył swoich uczniów, że badania interdyscyplinarne tworzą nową jakość w nauce.
Na początku lat 80. ubiegłego stulecia Profesor Przemysław Mastalerz zaczął organizować biotechnologię na Politechnice Wrocławskiej, prosząc o pomoc w tym dziele swego przyjaciela z Akademii Medycznej – prof. Mariana Kochmana. Wiedział bowiem, że dobrej dydaktyki nie da się zbudować bez dobrych badań naukowych. Dlatego też i w Jego grupie badawczej podjęte zostały badania z zakresu biotechnologii, a stworzone przez Niego laboratorium do dziś ma ugruntowaną pozycję w Europie.
Po przejściu na emeryturę napisał trzy kolejne i ważne książki (z chemii organicznej, nieorganicznej i ekologii) oraz serię artykułów wyrażających sprzeciw w stosunku do wielu poglądów prezentowanych przez środowiska ekologiczne. Artykuły te zainicjowały szeroką i niekiedy bardzo emocjonalną dyskusję nad problemem rzetelności interpretacji wyników badań.
prof. Paweł Kafarski
|