Zmarł 21 września 2012 r. Rodzina, przyjaciele, wychowankowie i współpracownicy żegnali Go 2 października 2012r. na cmentarzu przy ul. Bujwida we Wrocławiu.
Był człowiekiem ogromnego intelektu i wielkiego serca. Z niespożytym entuzjazmem podchodził do pracy naukowej i dydaktycznej. Wytyczał kierunki badań, był wizjonerem, wielką osobowością i mistrzem wielu pokoleń architektów, badaczy i konserwatorów.
Urodził się w Czernawczycach k. Brześcia w 1929 r. Dyplom magisterski uzyskał na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej w 1956 r. W 1962 r. obronił pracę doktorską, zaledwie cztery lata później uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego nauk technicznych i nominację na stanowisko docenta; w 1974 r. otrzymał tytuł naukowy profesora.
Tak szybkie tempo kariery akademickiej zawdzięczał doniosłym odkryciom poczynionym w badaniach na zamkach śląskich, czego najlepszym przykładem jest palatium Henryka Brodatego w Legnicy z początków XIII w. i wykopane spod ziemi relikty kaplicy pałacowej z tego samego czasu, o wyjątkowych walorach artystycznych i przestrzennych. Legnickie odkrycia stanowiły spektakularny, szeroko komentowany sukces Profesora, który kazał powojennemu pokoleniu historyków i badaczy architektury inaczej spojrzeć na epokę Henryka Brodatego i św. Jadwigi Śląskiej. Dopełniły je badania klasztoru cysterek w Trzebnicy, z jego romańsko-gotycką architekturą i rzeźbą, oraz rozwiązanie zagadki pierwszej lokacji Wrocławia, którą jak nikt wcześniej osadził w granicach fosy zewnętrznej. Nowatorskie podejście do tego ostatniego zagadnienia pokazało siłę intuicji profesora Jerzego Rozpędowskiego, gdyż zakreślony przed laty obraz wielkiego Wrocławia z początków XIII w. teraz dopiero wypełnia się treścią mozolnie odkrywaną przez archeologów.
Innym nurtem badawczym Profesora, choć początkowo jedynie epizodycznym, była architektura antyczna. Praktykował ją w terenie 30 lat temu w Heraklei w Macedonii. Podjąwszy po latach w Chersonezie Taurydzkim na Krymie, uczynił z niej główny wątek badawczy aktywnie kontynuowany do ostatnich dni.
Postawa badawcza profesora Rozpędowskiego, w której łączył talent, doświadczenie, znakomity warsztat, a przede wszystkim pasję, sprawiła, że przyciągał ludzi i w utworzonym przez siebie w 1968 r. Instytucie Historii Architektury, Sztuki i Techniki, którym kierował przez wiele lat, skupił grono specjalistów z różnych dziedzin, nie tylko architektów i archeologów. Wyprzedzając swoje czasy, podjął – dziś szeroko postulowane – badania interdyscyplinarne. Instytut zawsze też charakteryzował się otwartością i duchem wspólnoty. Tutaj życzliwa pomoc i tolerancja pozwoliły rozwinąć się wielu nieortodoksyjnym badaczom, w trudnych zaś czasach znajdowali schronienie naukowcy „nietolerowani” ze względów politycznych.
Profesor był nie tylko naukowcem, ale również architektem i konserwatorem. Większość Jego badań była ściśle związana z potrzebami konserwatorskimi. Był autorem kilkudziesięciu zrealizowanych projektów konserwatorskich i autorem ponad 100 oryginalnych prac naukowych, z których połowę opublikował. Wśród projektów Profesora należy wymienić: odbudowę pałacu arcybiskupiego we Wrocławiu, odbudowę i konserwację kościoła pw. Bożego Ciała we Wrocławiu oraz rekonstrukcję krużganków na zamku w Brzegu. Był redaktorem Zeszytów Naukowych Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki oraz czterotomowego wydawnictwa Architektura Wrocławia (1994-1998).
Charyzmatyczny mówca i wykładowca, z wszechstronną erudycją prowadził zajęcia z zakresu historii architektury starożytnej, średniowiecznej, nowożytnej, polskiej, architektury XIX i XX w., architektury cywilizacji pozaeuropejskich oraz metodologii badań naukowych. Profesor zasłużył się przy organizacji specjalności ochrona zabytków na Wydziale Architektury. Wypromował kilkadziesiąt prac magisterskich i 16 rozpraw doktorskich. Opiniował liczne prace doktorskie, habilitacyjne i badawcze. Rekomendował wnioski profesorskie.
Był prodziekanem Wydziału Architektury (1967-1968). W latach 1968‑1987 i 1991-1996 kierował Instytutem Historii Architektury, Sztuki i Techniki PWr. Poza uczelnią służył radą w wojewódzkich naradach konserwatorskich, komisjach Pracowni Konserwacji Zabytków, był członkiem Rady Naukowej przy Miejskim Konserwatorze Zabytków we Wrocławiu. Brał udział w konsultacjach w Ministerstwie Kultury i Sztuki. Przez dwie kadencje uczestniczył w pracach Komitetu Badań Naukowych. W latach1991-1996 pełnił funkcję głównego architekta w Urzędzie Miejskim we Wrocławiu. Był członkiem Stowarzyszenia Architektów Polskich, Stowarzyszenia Historyków Sztuki i Międzynarodowej Rady Zabytków i Zespołów (ICOMO). Za całokształt działalności na Wydziale i uczelni otrzymał szereg nagród, m.in.: Senatu, Rektora, Dziekana; za cykl publikacji Architektura Wrocławia otrzymał nagrodę Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (1999), za całokształt osiągnięć naukowych i dydaktycznych – nagrodę Ministra Edukacji i Nauki (2006). Odznaczony: Złotym Krzyżem Zasługi (1993), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1976), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1979), Złotą Odznaką Politechniki Wrocławskiej z Brylantem (2008) oraz wyróżnieniem „Zasłużony dla Wydziału Architektury” (2010).
Zatrzymał się w pół słowa, nie kończąc tylu rozpoczętych prac. Będzie nam Go ogromnie brakowało.
Małgorzata Chorowska |