10 LAT W UNII EUROPEJSKIEJ. Miażdżyca to jedna z najczęstszych chorób cywilizacyjnych. Tylko w Polsce każdego roku z powodu zawału serca umiera około 200 tys. osób. Dlatego tak wielu naukowców na całym świecie pracuje nad różnymi rozwiązaniami, które mogą pomóc zawałowcom
Bardzo ważne jest przywrócenie krążenia krwi w niedrożnym naczyniu wieńcowym serca – w tym celu stosuje się m.in. tzw. stenty, czyli wewnątrznaczyniowe implanty, wyglądem przypominające metalowe sprężynki.
Na Politechnice Wrocławskiej zespół profesor Haliny Podbielskiej z Instytutu Inżynierii Biomedycznej i Pomiarowej już od kilku lat realizuje duże, międzynarodowe projekty badawcze. Konsorcja tworzone przez Politechnikę Wrocławską, uczelnie z całego świata i firmy z branży medycznej pracują nad tzw. stentem kardiowaskularnym, który zapobiegałby ponownemu problemowi z naczyniami wieńcowymi. Ich badania dofinansowała Unia Europejska w ramach 7. Programu Ramowego.
Stent wygląda jak niewielka stalowa sprężynka. Lekarze umieszczają go we wnętrzu niedrożnego naczynia krwionośnego, by krew mogła znów swobodnie nim przepływać. – Niestety stenty u wielu osób chorych na miażdżycę mają tendencję do zarastania, co utrudnia,
a nawet uniemożliwia przepływ krwi – opowiada profesor Halina Podbielska. – Stan ten nazywamy restenozą. Taka sytuacja grozi powstawaniem zatorów, które mogą ponownie doprowadzić do zawału.
Zespół profesor Podbielskiej w latach 2008-2011, razem z naukowcami z Irlandii, Niemiec, Danii, Słowacji, Rumunii i Izraela, a także z wrocławskiego Uniwersytetu Medycznego i firmy Balton z Warszawy, pracował m.in. nad nanomodyfikowaną powłoką na stenty, która minimalizowałaby zjawisko restenozy. Badania zakończyły się patentem.
- Teraz pracujemy nad ulepszeniem tego rozwiązania, czyli nad wyprodukowaniem biologicznie aktywnej powłoki stentu – tłumaczy profesor Podbielska. – Chodzi o to, że jeśli opracujemy odpowiednią powierzchnię wewnętrzną takiego stentu, mamy szansę, by zapobiec jego zarastaniu przez niepożądane w tym miejscu komórki. Zamiast nich może go porosnąć gładki śródbłonek, co nie będzie zagrażało naszemu zdrowiu, bo krew bez problemu będzie przepływać przez naczynie krwionośne.
Jak jednak skłonić śródbłonek, by chciał porosnąć wnętrze stentu? Nad tym właśnie pracuje kilkudziesięcioosobowy zespół badaczy z Instytutu Inżynierii Biomedycznej i Pomiarowej Politechniki Wrocławskiej, Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu i irlandzkiego Uniwersytetu w Galway, a także pracownicy irlandzkiej firmy Vornia, specjalizującej się w produkcji białek o dedykowanych funkcjach oraz polskiego przedsiębiorstwa Balton, producenta sprzętu medycznego, w tym stentów.
Badania i zatrudnienie pracowników przy grancie są finansowane z dotacji Unii Europejskiej. Natomiast dzięki grantom z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Politechnika Wrocławska kupiła specjalistyczne mikroskopy – konfokalny i sił atomowych, które były niezbędne do prowadzenia badań. Dzięki nim możliwe jest badanie w nanoskali, czyli bardzo dokładne obrazowanie biocząsteczek, które mają tworzyć powłokę stentu.
– Najpierw przeprowadzamy całą serię badań na komórkach in vitro, żeby sprawdzić, czy to, co sobie zakładamy, jest w ogóle możliwe – tłumaczy Łukasz Wasyluk, główny inżynier z firmy Balton. – Potem musimy to sprawdzić na zwierzętach, a następnie czekają nas badania kliniczne.
Członkowie konsorcjum chcą później opatentować aktywny biologicznie stent i dzięki niemu pomagać pacjentom po zawałach. Profesor Podbielska podkreśla, że przed zespołem naukowców jeszcze dużo pracy. Badania będą także wymagały sporych nakładów finansowych. Ostateczny rezultat może jednak ogromnie wpłynąć na leczenie pozawałowców, którzy, korzystając z biologicznie aktywnych stentów, nie musieliby przyjmować drogich leków zapobiegających zarastaniu naczyń krwionośnych.
Yt
Lucyna Róg
***Projekty dofinansowane przez Unię Europejską w ramach 7. Programu Ramowego to Bio Electric Surface („Nano-scale mechanisms of bio/non-bio interactions, Electrically Modified Biomaterials’ surfaces: From Atoms to Applications”, lata 2008-2011 – w ramach tego grantu naukowcy opracowali także antybakteryjne tkaniny domieszkowane nanocząsteczkami) oraz aktualnie trwający – Epicstent (“Marie Curie” Industry-Academia Partnerships and Pathways Programme, Antibody-functionalised cardiovascular stents for improved biocompatibility and reduced restenosis, lata 2013-2017). W obu grantach koordynatorem jest Irlandia, a Politechnika Wrocławska jest pierwszym głównym partnerem. Pierwszy grant został zrealizowany we współpracy z Uniwersytetem w Limerick (dr Tofail Syed), a drugi z Uniwersytetem w Galway (dr Gerard Wall).